Służba wojskowa obcokrajowców w Siłach Zbrojnych Federacji Rosyjskiej

Artykuł stanowi syntezę zmian w prawie Federacji Rosyjskiej, jakie weszły w życie w dniu 3 stycznia 2015 r., dotyczącymi możliwości pełnienia służby wojskowej przez obcokrajowców w Siłach Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Ta znacząca zmiana związana jest z zatwierdzeniem przez Prezydenta Władimira Putina w dniu 26 grudnia 2014 r. nowej Doktryny Wojskowej Federacji Rosyjskiej[i], która za główne wojskowe niebezpieczeństwa i wojskowe zagrożenia Federacji Rosyjskiej uznaje narastanie siłowego potencjału Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i zyskiwanie przez NATO globalnych funkcji, realizowanych przy naruszeniu norm prawa międzynarodowego.

Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej zostały utworzone 7 maja 1992 r. Należy je utożsamiać z siłami i środkami, jakie wydzielone zostały przez Federację Rosyjską w celu zabezpieczania własnych interesów, a także w celu prowadzenia walki zbrojnej zarówno na terytorium Federacji Rosyjskiej oraz poza tym terytorium. Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej to zarówno masowa armia z poboru, jak i żołnierze zawodowi.

W ostatnich latach – w odpowiedzi na zagrożenia i wyzwania współczesności – obserwowana jest odbudowa i rozbudowa systemu militarnego Federacji Rosyjskiej, jak również dostrzegalny jest znaczący wzrost roli i znaczenia wojsk rosyjskich, które przeszły i przechodzą istotne zmiany zarówno pod względem reorganizacji strukturalnej i organizacyjnej, jak i ze względu na umacnianie swej siły. Federacja Rosyjska stała się ważnym graczem strategicznym w skali globalnej, a rosnąca liczebność, skład i coraz bardziej zdywersyfikowana struktura rosyjskiej armii odzwierciedla rzeczywiste potrzeby bezpieczeństwa kraju.

Podpisanie w dniu 3 stycznia 2015 r. przez Prezydenta Władimira Putina dekretu, zezwalającego osobom niebędącym obywatelami Federacji Rosyjskiej na pełnienie służby wojskowej w rosyjskich Siłach Zbrojnych (o czym więcej zostanie wspomniane w dalszej części artykułu), wiąże się z nową Doktryną Wojskową Federacji Rosyjskiej (Военная доктрина Российской Федерации), w której za jedno z głównych zewnętrznych zagrożeń dla Rosji uznany został Sojusz Północnoatlantycki (NATO). Została ona opublikowana 26 grudnia 2014 r., a wybrane zapisy ujęte punkcie „Wojskowe niebezpieczeństwa i wojskowe zagrożenia Federacji Rosyjskiej” zostaną przedstawione w dalszych fragmentach artykułu.

Doktryna Wojskowa Federacji Rosyjskiej została ogłoszona przez Prezydenta Rosji w listopadzie 1993 r.[ii]. Stanowi ona najważniejszą wykładnię oficjalnego stanowiska, określając wojskowo-polityczny, wojskowo-strategiczny i wojskowo-ekonomiczny fundament zapewnienia bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej.

W odróżnieniu od doktryny ZSRR, przewidującej uderzenie jedynie w sytuacji otwartego konfliktu wojennego, Doktryna Wojskowa Federacji Rosyjskiej z 1993 r. przewidziała możliwość wyprzedzającego uderzenia jądrowego. W doktrynie tej uznano broń jądrową, jako środek umożliwiający zarówno powstrzymanie ewentualnego nieprzyjaciela przed agresją na Federację Rosyjską lub jej sojuszników, jak i zapewniający bezpieczeństwo wojskowe Rosji i jej sojuszników (mowa o podpisanym w dniu 15 maja 1992 r. w Taszkiencie „Układu o bezpieczeństwie zbiorowym WNP” – traktat ten został podpisany przez Armenię, Kazachstan, Kirgizję, Rosję, Tadżykistan oraz Uzbekistan, a w dniu 24 grudnia 1993 r. do traktatu przystąpiły jeszcze: Azerbejdżan, Białoruś oraz Gruzja). Broń jądrowa w tym brzmieniu Doktryny Wojskowej została uznana także za środek utrzymujący stabilność w wymiarze międzynarodowym.

W dniu 21 kwietnia 2000 r. Prezydent Federacji Rosyjskiej podpisał nową wersję dokumentu Doktryny Wojskowej Federacji Rosyjskiej[iii], w której przyjęto zapis, że Federacja Rosyjska prowadzi wspólną politykę obronną z Białorusią w ramach Państwa Związkowego oraz dąży do wzmocnienia integracji wojskowej, a w perspektywie utworzenia wspólnej przestrzeni obronnej z państwami WNP w ramach systemu bezpieczeństwa zbiorowego. Ujęty w Doktrynie katalog zagrożeń uznać należy za opracowany w związku z doświadczeniami Rosji, związanymi m.in. z operacją wojskową NATO w Kosowie czy konfliktem w Czeczenii (oprócz wielu innych doświadczeń dotyczących zagrożenia bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej).

Nowa Doktryna Wojskowa Federacji Rosyjskiej, która uchyla poprzednią Doktrynę Wojskową, obowiązującą od 5.02.2010 r.[iv] – jak już wcześniej zostało wspomniane – za jedno z głównych zagrożeń dla Rosji uznaje: „narastanie siłowego potencjału Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) i zyskiwanie przez nią globalnych funkcji, które są realizowane przy naruszeniu norm prawa międzynarodowego, przybliżenie wojskowej infrastruktury krajów-członków NATO do granic Federacji Rosyjskiej, w tym drogą dalszego rozszerzenia bloku”. W Doktrynie wśród głównych dla Federacji Rosyjskiej znalazły się takie zagrożenia, jak m.in.[v]:

• destabilizacja sytuacji w określonych państwach i regionach oraz podważanie globalnej i regionalnej stabilności,
• pretensje terytorialne do Federacji Rosyjskiej i jej sojuszników, mieszanie się w ich sprawy wewnętrzne,
• rozprzestrzenianie broni masowego rażenia, rakiet i technologii rakietowych,
• pojawienie się ognisk oraz eskalacja konfliktów zbrojnych na terytoriach państw sąsiadujących z Federacją Rosyjską i jej sojusznikami,
• wywrotowa działalność służb specjalnych i organizacji obcych państw i ich koalicji przeciwko Federacji Rosyjskiej.

Zmiany, jakie weszły w życie w dniu 3 stycznia 2015 r., dotyczące możliwości pełnienia służby wojskowej przez obcokrajowców w Siłach Zbrojnych Federacji Rosyjskiej, związane są z wprowadzeniem Nowej Doktryny Wojskowej. Można zatem stwierdzić, że zamysł dotyczący pełnienia służby przez osoby nie będące obywatelami Federacji Rosyjskiej w rosyjskich Siłach Zbrojnych wiąże się z koniecznością realizacji koncepcji, zawartej w obecnym brzmieniu Doktryny Wojskowej.

Za sprawą podpisanego przez Prezydenta Władimira Putina dekretu, możliwe jest przyjmowanie do służby kontraktowej obywateli obcych państw, którzy posługują się językiem rosyjskim. Zgodnie z brzmieniem postanowień dekretu: „Wojskowi, będący obywatelami państw trzecich, uczestniczą w wypełnianiu zadań w warunkach stanu wojennego, jak również w warunkach konfliktów zbrojnych, zgodnie z ogólnie uznawanymi zasadami i normami prawa międzynarodowego, umowami międzynarodowymi Federacji Rosyjskiej i ustawodawstwem Federacji Rosyjskiej”.

Oprócz wymogu znajomości przez cudzoziemca języka rosyjskiego, postanowienia dekretu wskazują na wymóg niekaralności ochotników do służby w rosyjskich Siłach Zbrojnych. Niemożliwe będzie bowiem zawarcie kontraktu z cudzoziemcem, wobec którego toczone jest postępowanie sądowe lub postępowanie śledcze na terenie Federacji Rosyjskiej, nie może być to także osoba skazana na karę pozbawienia wolności.

Są to jedyne kryteria, jakie zapisane zostały w dekrecie, zatwierdzonym przez Prezydenta Władimira Putina w dniu 3 stycznia 2015 r. Można stwierdzić, iż ochotnicy, którzy posługują się językiem rosyjskim, wobec których nie toczy się postępowanie sądowe lub śledcze oraz którzy nie byli skazani na karę pozbawienia wolności, mogą podjąć służbę w każdym rodzaju wojsk Federacji Rosyjskiej. Co więcej, w dekrecie przewidziano także możliwość ich udziału w działaniach wojennych i misjach zagranicznych.

[i] http://news.kremlin.ru/media/events/files/41d527556bec8deb3530.pdf

[ii] Указ Президента Российской Федерации от 2 ноября 1993 г. N 1833 „Oб основных положениях военной доктрины Российской Федерации”.

[iii] Указ Президента РФ от 21 апреля 2000 года № 706 „Об утверждении Военной доктрины Российской Федерации”.

[iv] Указ Президента РФ от 5 февраля 2010 г. N 146 „О Военной доктрине Российской Федерации”.

[v] Więcej o zagrożeniach przeczytać można w pkt 12 „Основные внешние военные опасности”, http://news.kremlin.ru/media/events/files/41d527556bec8deb3530.pdf