- Wojskowość
Rodzaje wybranych służb mundurowych i formacji siłowych Federacji Rosyjskiej
- By Feliks
- |
- 06 stycznia 2015
- |
- 2 minuty czytania
Zasadniczym celem artykułu jest syntetyczne zaprezentowanie Czytelnikowi najbardziej popularnych służb mundurowych i formacji siłowych Federacji Rosyjskiej. Ze względu na bardzo rozbudowaną strukturę, przeznaczenie i rolę tych służb i formacji w zapewnieniu bezpieczeństwa wewnętrznego Federacji Rosyjskiej i jej obywateli, analizie poddane zostaną tylko wybrane z nich, a w szczególności te służby i formacje, które podlegają Ministerstwu Spraw Wewnętrznych (MSW), takie jak Wojska wewnętrzne Federacji Rosyjskiej oraz Policji, jak również krótko opisane zostaną jednostki podległe Ministerstwu Obrony (poszczególne rodzaje sił zbrojnych i rodzaje wojsk).
Motywem podjęcia tematu, analizowanego w artykule, jest celowość zwrócenia uwagi na rolę służb mundurowych i formacji siłowych Federacji Rosyjskiej w zapewnieniu bezpieczeństwa wewnętrznego Rosji oraz bezpieczeństwa obywateli Federacji Rosyjskiej. Należy przy tym podkreślić, że społeczeństwo rosyjskie od początku lat 90. do dnia dzisiejszego bardzo dotkliwie odczuwało i odczuwa zmiany, jakie zachodzą w rosyjskim systemie politycznym, społecznym, militarnym i ekonomicznym. Zmiany te wiążą się głównie ze zróżnicowaniem struktury społecznej i złożoną tożsamością narodową oraz ze zróżnicowaniem religijnym obywateli Federacji Rosyjskiej. Zdarza się, że te wywołują duże napięcia społeczne o podłożu społecznym i religijnym (często inspirowane z zewnątrz przez czynniki trzecie). Dlatego też autor artykułu chciałby podkreślić rolę i znaczenie służb mundurowych i formacji siłowych Federacji Rosyjskiej w przeciwdziałaniu napięciom społecznym i aktom terroryzmu, jak również zwrócić uwagę na rolę tych służb i formacji w zapewnieniu szeroko pojmowanego bezpieczeństwa obywateli Rosji.
Podjęta w artykule problematyka odnosząca się do struktury rosyjskich służb mundurowych i formacji siłowych oraz ich uprawnień jest istotna także ze względu na wciąż aktualny i bardzo znaczący problem, występujący na terytorium Federacji Rosyjskiej, związany z zagrożeniem terroryzmem i ekstremizmem. Zagrożenia te, szczególnie po aktach terrorystycznych, jakie miały miejsce w 2002 (Dubrowka), 2004 (Biesłan) i 2010 r. (moskiewskie metro), powodują wzmożony strach i lęk obywateli Federacji Rosyjskiej, co deklarowane jest w sondażach rosyjskiej opinii publicznej. Na ich podstawie można stwierdzić, że poziom poczucia zagrożenia mieszkańców Federacji Rosyjskiej cały czas oceniany jest jako wysoki[i]. Co więcej, z raportu odnoszącego się do pomiaru tzw. Światowego Indeksu Pokoju za 2014 r. (Global Peace Index), Rosja spośród 162 badanych krajów znajduje się w grupie tych, które są najbardziej niebezpieczne (na 11 miejscu)[ii] i taką samą pozycję zajmuje jeśli chodzi o zagrożenie terroryzmem w 2013 r. (Terrorism Index)[iii]
W celu zaprezentowania Czytelnikowi wybranych służb mundurowych i formacji siłowych Federacji Rosyjskiej, analiza tej problematyki zostanie rozpoczęta od zaprezentowania głównych służb, podległych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych Federacji Rosyjskiej. Spośród nich dla potrzeb artykułu wybrane zostały dwie służby mundurowe: Wojska Wewnętrzne oraz Policja.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Federacji Rosyjskiej (Министерствo внутренних дел Российской Федерации, МВД России[iv]) posiada bardzo rozbudowaną strukturę[v]. W strukturze tej znajdują się poddane analizie w niniejszym opracowaniu Wojska Wewnętrzne Federacji Rosyjskiej[vi]. Zgodnie z brzmieniem przepisów ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. „O Wojskach Wewnętrznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Federacji Rosyjskiej”, stanowią one regularne siły zbrojne Federacji Rosyjskiej, przeznaczone przede wszystkim do ochrony porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, jak również do ochrony ważnych obiektów publicznych i ładunków specjalnych. Ich zadaniem jest także udział w obronie terytorialnej Federacji Rosyjskiej[vii].
W skład Wojsk wewnętrznych Federacji Rosyjskiej wchodzą Oddziały Specjalnego Przeznaczenia. Najbardziej popularnym z nich jest Oddział „Vityaz”, o którym informacje pojawiły się na łamach „Obserwatora Politycznego” w dniu 17.12.2014 r.[viii] oraz Oddział Specjalnego Przeznaczenia „Merkury”, o którym zamieszczono informacje także na łamach Czasopisma w dniu 25.12.2014 r.[ix].
Wojska wewnętrzne Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Federacji Rosyjskiej należy odróżnić od Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej, podległych Ministerstwu Obrony FR[x]. Aktualna struktura Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej oparta jest na tradycyjnych kryteriach obszaru prowadzenia działań i dzielona jest na samodzielne rodzaje sił zbrojnych (Виды вооружённых сил) i samodzielne rodzaje wojsk (Рода войск).
Można wyróżnić następujące rodzaje sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej[xi]:
Natomiast do samodzielnych rodzajów wojsk należą[xii]:
Głównodowodzącym Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej jest Prezydent Władimir Putin. Prezydentowi podporządkowany jest Minister Obrony, którym od 6 listopada 2012 r. jest generał armii S. Szojgu. Do 2012 r. Minister S. Szojgu obejmował także stanowisko ministerialne w Ministerstwie Federacji Rosyjskiej do spraw obrony cywilnej, sytuacji nadzwyczajnych i likwidacji skutków klęsk żywiołowych – МЧС России (Министерство Российской Федерации по делам гражданской обороны, чрезвычайным ситуациям и ликвидации последствий стихийных бедствий)[xiii]. Warto podkreślić, iż Minister S. Szojgu od dnia jego mianowania, tj. 17 kwietnia 1991 r. (w owym czasie były to struktury Rosyjskiego Korpusu Ratowniczego – Российского корпуса спасателей[xiv]) do dnia swego przejścia do Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej, dokonał rozbudowy struktury organizacyjnej МЧС России, usprawniając w kolejnych latach swego urzędowania działanie Ministerstwa i sił mu podległych.
Warto także dodać, że w ramach struktur МЧС России funkcjonują m.in. wojskowe służby ratownicze (Спасательные воинские формирования), których zadania zostały sformułowane zarówno na czas pokoju, jak i na czas wojny[xv].
Policja Federacji Rosyjskiej[xvi], formalnie pod tą nazwą funkcjonująca od roku 2011, której poprzedniczką była Milicja Federacji Rosyjskiej[xvii], stanowi służbę, która – podobnie jak Wojska Wewnętrzne Federacji Rosyjskiej – funkcjonuje w strukturach rosyjskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Podstawowym zadaniem rosyjskiej Policji jest ochrona życia i zdrowia fizycznego, ochrona praw i wolności obywateli Federacji Rosyjskiej, ochrona mienia, a także ochrona interesów państwa i społeczeństwa przed aktami przestępczymi.
Policja Federacji Rosyjskiej wypełnia ponadto wiele innych istotnych i ważnych z punktu widzenia społecznego zadań, takich jak np.:
W przypadku Policji Federacji Rosyjskiej warto wspomnieć o oddziałach policji o charakterze specjalnym, jakimi są: OMON, SOBR czy przeorganizowany Berkut na Krymie.
Skrót formacji specjalnego przeznaczenia Policji, jaką jest OMON, należy obecnie rozszyfrować jako skrót od słów: Отряды Мобильные Особого Назначения (Oddziały Mobilne Specjalnego Przeznaczenia), wcześniej: Отряд милиции особого назначения (Oddział Milicji Specjalnego Przeznaczenia). OMON został powołany do życia 3 października 1988 r. Jego jednostki powstawały w każdym większym mieście i w każdym obwodzie Rosji.
Do głównych zadań OMON-u należy zaliczyć przede wszystkim:
W skład Policji Federacji Rosyjskiej wchodzi także СОБР (Специальный Отряд Быстрого Реагирования), czyli Specjalny Oddział Szybkiego Reagowania (SOBR). Wcześniej nosił on nazwę ОМСН – Отряд Милиции Специального Назначения, czyli Oddział Milicji Specjalnego Przeznaczenia. Głównym zadaniem tej formacji specjalnego przeznaczenia Policji Federacji Rosyjskiej jest zwalczanie zorganizowanej przestępczości.
Należy wspomnieć tylko, że zorganizowane grupy przestępcze z Rosji i krajów byłego ZSRR stały się trwałym elementem przestępczości międzynarodowej, osiągając bardzo wysoką pozycję w międzynarodowym świecie przestępczym. Stanowią one rdzeń globalnej organizacji, w skład której wchodzą – oprócz mafii rosyjskiej – mafia włoska, japońska, chińska i kolumbijska.
Rosyjska przestępczość zorganizowana cechuje się takimi istotnymi cechami, jak[xviii]:
Dlatego też – mając na uwadze nierozerwalną część i ważną cechę rosyjskich zorganizowanych grup przestępczych, jaką jest stosowanie przemocy i gróźb jej użycia, rola działań SOBR-u w zwalczaniu tej zorganizowanej przestępczości jest ogromna i należy bardzo pozytywnie odnieść się do wykorzystania przez tę formację środków służących zarówno przeciwdziałaniu, jak i zwalczaniu tej przestępczości, które gwarantują skuteczność działań w tym zakresie.
Należy także wspomnieć o formacji, jaką jest Berkut, funkcjonujący w nowo sformowanej strukturze na Krymie. Radziecki Specnaz „Berkut” w początkowym etapie swego funkcjonowania zajmował się ochroną J. Stalina, a po jego śmierci stanowił tajną elitarną jednostkę, funkcjonującą w strukturach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Kulisy funkcjonowania tej elitarnej formacji przedstawił Walerij Malowanyj[xix] w swych licznych książkach[xx], które można zarekomendować Czytelnikowi do przestudiowania jako publikacje, obejmujące oryginalne i szeroko zakrojone analizy tej elitarnej jednostki.
Podsumowując można stwierdzić, że służby mundurowe i formacje siłowe Federacji Rosyjskiej są bardzo zróżnicowane zarówno ze względu na swą strukturę, jak i na wypełniane przez siebie zadania. Jednakże głównym przeznaczeniem i rolą, pełnioną przez te służby i formacje, jest zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego Federacji Rosyjskiej i jej obywateli. Jest to możliwe dzięki sprawnemu funkcjonowaniu jednostek, podległych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, takich jak Wojska wewnętrzne i Policja, jak również jednostek podległych Ministerstwu Obrony Federacji Rosyjskiej.
Źródła:
[i] Zob. np. Угрозы и страхи населения, Всероссийский центр изучения общественного мнения, www.wciom.ru
[ii] Institute for Economics and Peace (IEP), http://www.visionofhumanity.org/#page/indexes/global-peace-index/2014/RUS/OVER. Dla porównania – Polska w roku 2014 znalazła się w gronie najbardziej bezpiecznych państw, zajmując 23 pozycję.
[iii] Institute for Economics and Peace (IEP), http://www.visionofhumanity.org/#page/indexes/terrorism-index/2013/RUS/OVER
[iv] Министерствo внутренних дел Российской Федерации, https://mvd.ru
[v] Zainteresowanych Czytelników można odesłać do jej przestudiowania pod następującym adresem: https://mvd.ru/mvd/structure1
[vi] Szczegółowe informacje o Wojskach wewnętrznych MSW Federacji Rosyjskiej Czytelnik znajdzie na stronie internetowej: Внутренние войска Министерствa внутренних дел Российской Федерации, http://vvmvd.ru
[vii] Федеральный закон от 6 февраля 1997 г. N 27-ФЗ „О внутренних войсках Министерства внутренних дел Российской Федерации” (c изменениями и дополнениями от: 20 июня, 7 ноября 2000 г., 7 мая 2002 г., 10 января, 30 июня, 11 ноября 2003 г., 22 августа 2004 г., 7 марта 2005 г., 18, 27 июля 2006 г., 26 июня, 30 октября 2007 г., 8 апреля 2008 г., 25 ноября 2009 г., 23 декабря 2010 г., 7 февраля, 5 апреля 2011 г., 4 марта, 2 июля 2013 г.).
[viii]„Obserwator Polityczny” z dnia 17.12.2014 r.: Rosyjskie jednostki specjalne w działaniach antyterrorystycznych – wprowadzenie do tematu, https://obserwatorpolityczny.pl/?p=28298#comments
[ix]„Obserwator Polityczny z dnia 25.12.2014 r.: Elita rosyjskich wojsk specjalnych – „Krapowyje berety” i „Merkury”, https://obserwatorpolityczny.pl/?p=28547
[x] Министерство обороны Российской Федерации, http://mil.ru
[xi] Виды ВС РФ, Министерство обороны Российской Федерации, www.http://structure.mil.ru/structure/forces/type.htm
[xii] Рода войск, Министерство обороны Российской Федерации, http://structure.mil.ru/structure/forces/rd.htm
[xiii] МЧС России, http://www.mchs.gov.ru
[xiv] Utworzenie Rosyjskiego Korpusu Ratowniczego zostało dokonane na podstawie następującego aktu prawnego: Постановление Совета Министров РСФСР № 606 „Об образовании Российского корпуса спасателей на правах Государственного комитета РСФСР”.
[xv] Спасательные воинские формирования, МЧС России, http://www.mchs.gov.ru/powers/rescue_military
[xvi] Szczegółowe informacje o tej formacji mundurowej Federacji Rosyjskiej Czytelnik znajdzie na stronie internetowej: Полиция России, http://www.police-mvd.ru
[xvii] Więcej o historii Policji i Milicji rosyjskiej i radzieckiej można przeczytać na stronie Полиция России pod adresem: История полиции, http://www.police-mvd.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=30&Itemid=49
[xviii] K. Laskowska, Rosyjskojęzyczna przestępczość zorganizowana. Studium kryminologiczne, Temida, Białystok 2006, s. 37-38.
[xix] Więcej informacji o autorze można odnaleźć na stronie internetowej: Министерство Юстиции РФ, Региональная Общественная Организация, Ассоциация Ветеранов Спецслужб, http://www.vmalevany.ru
[xx] Czytelnik może zapoznać się z następującymi publikacjami tego pisarza, odnoszącymi się do jednostki Berkut:
– Малеваный В.В., Беркут – спецназ МВД, 2004 r.;
– Малеваный В.В., Беркут – спецназ Сталина, 2010 r.;
– Малеваный В.В., „Беркут”, Сталин и масоны, 2014 r.
Ponadto W.W. Malowanyj stworzył wiele innych interesujących publikacji, podejmujących problematykę szeroko rozumianych struktur siłowych, nie tylko ZSRR i Federacji Rosyjskiej, ale także innych krajów.